GENELGE

(2022/4)

Bilindiği üzere 7339 sayılı Kooperatifler Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun 26/10/2021 tarihinde yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Bu Kanunla 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu’na eklenen Geçici Madde 9; “Kooperatifler ve üst kuruluşları, ana sözleşmelerini en geç üç yıl içinde bu Kanun hükümlerine intibak ettirmek zorundadır. Ana sözleşmelerini intibak ettirmeyen kooperatif ve üst kuruluşları dağılmış sayılır.” hükmünü haizdir. Söz konusu intibak sürecinde kooperatif ve üst kuruluşlarına rehberlik edilmesi, 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu ve diğer ilgili mevzuatta gerçekleşen değişikliklere uyum sağlanması amaçlarıyla Bakanlığımızca örnek ana sözleşmeler güncellenmiştir.
Bu kapsamda, Bakanlığımız yetki alanında hali hazırda kurulu kooperatiflerin intibak işlemleri için 26 adet örnek ana sözleşme hazırlanarak Bakanlık Makamının 31/05/2022 tarihli ve 75094583 sayılı Onayı ile yürürlüğe konulmuştur. Söz konusu yeni örnek ana sözleşmeler 23/08/2022 tarihi itibariyle Merkezi Sicil Kayıt Sistemi’ne (MERSİS) ve Bakanlığımız internet sitesine yüklenmiştir.
Kooperatiflerin 26 Ekim 2024 tarihine kadar yapacakları intibak işlemleri için hizmetin yerinden, hızlı ve etkin bir şekilde yürütülmesi için Valiliklere verilen yetkiye ilişkin hususlara aşağıda yer verilmiştir.
1- İntibak Edecek Kooperatifler
Bakanlık Makamı’nın 31/05/2022 tarihli Onayına istinaden yürürlüğe konulan yeni örnek ana sözleşmeler 23/08/2022 tarihinde MERSİS’e ve Bakanlığımız internet sitesine yüklenmiştir.  Bu tarihten önce MERSİS üzerinden başlattıkları kuruluş işleminde hazırladıkları veya Bakanlığımız internet sitesinden indirdikleri eski ana sözleşmeler ile Bakanlığımızdan ya da ilgili Ticaret İl Müdürlüğü’nden aldıkları izne istinaden kurulan yahut Bakanlığımız yetki alanındaki bir kooperatif ana sözleşmesini tümüyle kabul ederek kooperatif amaç ve faaliyetini değiştiren (örneğin konut yapı kooperatifinden site işletme kooperatifine dönüşen) tüm kooperatiflerin intibak etmesi zorunludur.
Bu kapsamda 23/08/2022 tarihinden önce kuruluşu veya Bakanlığımız yetki alanındaki bir kooperatife dönüşümü tescil ve ilan edilmiş olan her kooperatif kesin olarak intibak etmekle yükümlüdür. Bu tescil ve ilan işlemi söz konusu tarihi takip eden 6 aylık süre içerisinde gerçekleştirilmiş olan ve bu sebeple intibakla yükümlü olup olmadığı hususunda tereddüde düşen kooperatif yönetimlerinin, üzerinde izin merciin mührü ile yetkili amirin kaşesi ve imzası bulunan mevcut ana sözleşmeleri ile ilgili Valiliğe (Ticaret İl Müdürlüğü) başvurmaları halinde ana sözleşme incelenerek söz konusu tereddüt giderilecektir. Ana sözleşme kontrol edildiği halde tereddüdün devam etmesi durumunda konu sonuçlandırılmak üzere Genel Müdürlüğümüze iletilecektir. 
İntibak işlemi hukuki durumu faal olan kooperatifler tarafından gerçekleştirilecek olup, tasfiye halindeki kooperatifler genel kurullarında tasfiyeden dönüş kararı almadıkça; münfesih durumda olanlar faaliyetlerinin devam ettiği yönünde, terkin ve re’sen terkin durumundaki kooperatifler ise kooperatifin ihyası yönünde mahkeme kararı getirmedikleri sürece intibak işlemi gerçekleştiremeyecektir. Bu durumdaki kooperatiflerin intibak talepleri Genel Müdürlükçe sonuçlandırılacaktır.
2- İntibak İşlemlerinde Yetki Devri
Aşağıda yer verilen kooperatiflerin, kendi türlerine ait yeni örnek ana sözleşmeye intibak etmeleri ve daha önce izin verilmiş olup hali hazırda yürürlükte olan mevzuatla çelişmeyen değişiklikler dışında yeni örnek ana sözleşmeyi aynen kabul etmeleri kaydıyla yapacakları intibak taleplerinin ilgili Valiliklerce (Ticaret İl Müdürlüğü) sonuçlandırılması uygun görülmüştür:
a) Bilimsel araştırma ve geliştirme kooperatifi,
b) Çocuk bakım hizmetleri,
c) Deniz yolcu taşıma kooperatifi,
ç) Deniz yük taşıma kooperatifi,
d) Eğitim kooperatifi,
e) Fikri mülkiyet hakları ve proje danışmanlığı kooperatifi,
f) Gayrimenkul işletme kooperatifi,
g) Hizmet kooperatifi,
ğ) İşletme kooperatifi
h) Kadın girişimi üretim ve işletme kooperatifi,
ı) Karayolu yolcu taşıma kooperatifi,
i) Karayolu yük taşıma kooperatifi,
j) Küçük sanat kooperatifi,
k) Pazarcılar işletme kooperatifi,
l) Sağlık hizmetleri kooperatifi,
m) Site işletme kooperatifi
n) Taşıma ve işletme kooperatifi,
o) Temin tevzi kooperatifi,
ö) Tedarik ve dağıtım kooperatifi,
p) Turizm geliştirme kooperatifi,
r) Tüketim kooperatifi,
s) Üretim ve pazarlama kooperatifi (Tütün üretim ve pazarlama kooperatifi hariç),
t) Yaş sebze ve meyve pazarlama kooperatifi.
3- İntibak İzin İşlemleri Yürütülürken Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
a) İntibak Esnasında Değiştirilebilecek Ana Sözleşme Maddeleri
İntibak işlemi esnasında başvurucuların bu yönde irade göstermeleri halinde;
i) kooperatif türünün (örneğin kadın girişimi üretim ve işletme kooperatifinden üretim ve pazarlama kooperatifine) değiştirilmesi,
ii) kooperatif unvanının (S.S. 1 Nolu Ankara Taşıma ve İşletme Kooperatifi’nden S.S. Ankara Taksiciler Taşıma ve İşletme Kooperatifi’ne) değiştirilmesi,
iii) kooperatifin sermaye ve paylarına ilişkin maddelerin değiştirilmesi,
iv) hukukun genel ilkelerine, teamüllere, Türk Ticaret Kanunu’na, Kooperatifler Kanunu’na ve kooperatifçilikle ilgili yürürlükteki diğer mevzuata aykırı olmamak kaydıyla ana sözleşmenin başka maddelerinin (örneğin ortaklık şartlarına en az lise mezunu olmak kriteri eklemek gibi) değiştirilmesi mümkündür.
Ancak intibak işlemi esnasında kooperatifin merkezi değiştirilemez. Bu yönde irade gösteren kooperatiflerin intibak işlemini tamamladıktan sonra söz konusu değişiklik için gerekli işlemi Bakanlığımızın “Kuruluş ve Değişiklik İzin İşlemlerinin Yürütülmesi” konulu Genelgesinin “Madde Tadili İşlemlerinde Yetki Devri” başlıklı bölümünde yer verilen usul ve esaslara göre yapılması gerekir.
b) İntibak Esnasında Kooperatif Türünün Değiştirilmesi
İntibak işlemi esnasında kooperatif türünü değiştirmek isteyen yahut kendi türü için yeni örnek ana sözleşme hazırlanmadığından (örneğin yayıncılık kooperatifleri) mecburen tür değiştirmek suretiyle intibak edecek olan kooperatiflerin intibak başvuruları Genel Müdürlüğümüzce sonuçlandırılacaktır. 
Ancak motorlu taşıyıcılar kooperatifleri mevcut amaç ve faaliyetlerine göre taşıma sektörü için hazırlanan beş örnek ana sözleşmeden (karayolu yolcu taşıma / karayolu yük taşıma / deniz yolcu taşıma / deniz yük taşıma / taşıma ve işletme) birine intibak edebilecek olup motorlu taşıyıcılar kooperatifinden bu türlerden birine yapılacak değişiklik işlemi ilgili Valiliklerce (Ticaret İl Müdürlüğü) sonuçlandırılacaktır.
c) İntibak Esnasında Unvan, Sermaye ve Payların Değiştirilmesi
Ana sözleşmelerinin “unvan”, “sermaye” ve “paylar” başlıklı maddelerinde de değişiklik yaparak intibak işlemini gerçekleştirmek isteyen kooperatiflerin talepleri "Kuruluş ve Değişiklik İzin İşlemlerinin Yürütülmesi" konulu Genelgemizin “Kuruluş İzin İşlemleri” ve “Değişiklik İzin İşlemleri” başlıklı bölümlerinde yer alan unvan, sermaye ve paylar konularına ilişkin hükümlere uyulmak kaydıyla ilgili Valiliklerce (Ticaret İl Müdürlüğü) sonuçlandırılacaktır.
ç) Örnek Ana Sözleşmenin Dışına Çıkılarak Yapılacak İntibak Başvuruları ve Daha Önce Alınan İzinler
İntibak işlemi esnasında ana sözleşmenin önceki başlıkta sayılan maddelerinden farklı maddelerinde değişiklik yapılması da mümkündür. Bu yönde irade gösteren kooperatiflerin başvuruları herhangi bir işlem yapılmadan sonuçlandırılmak üzere Genel Müdürlüğümüze iletilecektir.
Ancak mevcut ana sözleşmesi daha önce Genel Müdürlüğümüzce verilen kuruluş veya değişiklik iznine binaen izni aldığı dönemdeki örnek ana sözleşmelerden farklı olan ve Genel Müdürlüğümüzce verilen izni belgeyle kanıtlayan kooperatiflerin bu izinlere konu farklılıkları yeni ana sözleşmeye derç ederek yapacakları intibak başvuruları ilgili Valiliklerce (Ticaret İl Müdürlüğü) sonuçlandırılacaktır.
Örneğin ana sözleşmesinin “Ortaklık şartları” başlıklı 10 uncu maddesine yeni bir fıkra olarak “Ankara’da ikamet etmek” şartını eklemek için Genel Müdürlüğümüzden daha önce madde tadili izni almış ve konuyu genel kurulunda görüşerek kabul etmiş bir kooperatifin bu hususu yeni ana sözleşmesine derç ederek yapacağı intibak başvurusu ilgili Valilikçe (Ticareti İl Müdürlüğü) sonuçlandırılabilecektir.
Aynı şekilde ana sözleşmesinin “Amaç ve faaliyet konuları” başlıklı altıncı maddesine eklemeler yaptığı için kuruluş izni Genel Müdürlüğümüzce verilen bir karayolu yolcu taşıma kooperatifinin bu maddedeki eklemeleri aynen yeni ana sözleşmesine derç etmek suretiyle yapacağı intibak başvurusu da ilgili Valilikçe (Ticareti İl Müdürlüğü) sonuçlandırılabilecektir.
4- İntibak İzin İşlemlerinde Kooperatiflerden İstenilecek Belgeler
İntibak amaçlı ana sözleşme değişikliği izni başvurularında, kooperatif dilekçesi ekinde aşağıdaki belgeler izin merciine sunulur:
     - Kooperatif yönetim kurulu kararının noter onaylı örneği,
     - İmza sirküleri,
     - Mevcut ana sözleşmesinin bir örneği,
     - İntibak edilecek ana sözleşme (6 adet),
     - Diğer belgeler.
a) Dilekçe
 Dilekçe güncel tarihli olmalıdır ve kooperatif kaşesi altında kooperatifi temsile yetkili kılınmış en az iki kişi tarafından imzalanmalıdır. Bu dilekçede kooperatif ana sözleşmesinin yeni örnek ana sözleşmeye intibakının talep edildiği açıkça belirtilir.
b) Yönetim Kurulu Kararı
İntibak izni için sunulacak yönetim kurulu kararında intibak edilecek ana sözleşmenin Bakanlıkça yayımlanan hangi türe ait örnek ana sözleşme olacağı açıkça belirtilir.
Yeni ana sözleşmede örnek ana sözleşmenin dışına çıkılan maddeler var ise bu maddelerin numaraları yönetim kurulu kararında belirtilir.
Başvuru dosyasında bu kararın noter onaylı örneği sunulur.
c) İmza Sirküleri
Görevdeki yönetim kuruluna ait Ticaret Sicili Müdürlüğü yahut noterde düzenlenmiş kooperatifi temsile yetkili olduklarını gösterir imza sirküleri başvuru dosyasında yer almalıdır.
ç) Ana Sözleşme Örneği
Kooperatifin hali hazırda kullandığı ve üzerinde kuruluş, ana sözleşme değişikliği yahut intibak işlemi dolayısıyla izin merciinin mührü ve/veya izin merciinde görevli ilgili amirin kaşe ve imzası bulunan ana sözleşmesinin bir örneği başvuru dosyasına eklenir.
d) Yeni Ana Sözleşme
Yeni ana sözleşme Genelge ekinde yer alan Yönerge takip edilerek MERSİS üzerinde hazırlanmalıdır.
MERSİS üzerinde oluşturulan ana sözleşme Ticaret Sicili Müdürlüğü (TSM) onayına gönderildikten sonra mezkur Yönergede gösterilen bölümden 6 nüsha çıktı alınarak tüm nüshaların her bir sayfası mevcut yönetim kurulu üyeleri tarafından imzalanır. Bu imza işlemi yönetim kurulu üyelerinin kendi aralarında yapacakları bir işlem olup, noter yahut TSM’de yetkilendirilmiş personel huzurunda yapılmaz.
Yeni ana sözleşmenin “Unvan”, “Merkez”, “Sermaye”, “Paylar” ve varsa “Amaç ve faaliyet konuları” başlıklı maddesinde bulunan boşluklar doldurulurken “Kuruluş ve Değişiklik İzin İşlemlerinin Yürütülmesi” konulu Genelgemizin “Kuruluş İzin İşlemlerinde Dikkat Edilmesi Gereken Genel Hususlar” başlığında yer alan ana sözleşmenin bu maddeleri ile ilgili hükümlere uyulup uyulmadığına dikkat edilir. 
Yeni ana sözleşmenin MERSİS’ten alınan çıktısında ana sözleşmenin ilk yönetim kurulu ve ilk denetim kurulu başlıklı maddeleri ile kurucular listesi boş olarak gelecektir.
Bu bölümler mevcut yönetim kurulunca tükenmez kalem ile kuruluş ana sözleşmesinde yer alan bilgilere göre doldurulacaktır. Bu bilgilere kuruluş ana sözleşmesinde ulaşılabiliyorsa kurucuların TCKN, ad-soyad, sermaye bilgileri yazılır. Mevcut ana sözleşmeden bu kişilerin söz konusu bilgilerine ulaşılamıyorsa yalnızca ad-soyad yazılması yeterlidir.
Kurucular ile ilk yönetim ve denetim kurulu üyelerinin ad-soyad bilgilerine de ulaşılamıyor ise başvuruculardan konunun ilgili TSM nezdinde araştırılması istenir. Buradan da herhangi bir bilgi edinilememesi halinde bu bölümler boş bırakılarak intibaka izin verilir. Bu durumda söz konusu boşluğa “Kooperatifin mevcut yönetim kurulu olarak kurucu ortaklar ile ilk yönetim ve denetim kurulu üyelerine ait bilgileri ilgili TSM nezdinde araştırdığımızı ancak ulaşamadığımızı beyan ederiz” ifadesi elle yazılarak altı mevcut yönetim kurulu üyelerince imzalanır.
Otuzdan fazla ortak ile kurulmuş olan kooperatiflerin kurucu ortak listesini elle tek tek yazarak doldurmasına gerek yoktur. Kuruluş ana sözleşmesinin kurucu ortak listesini fotokopi ile çoğaltarak yeni ana sözleşmesinin sonuna eklemesi yeterlidir. Ancak eklenen bu listenin her bir sayfası da ana sözleşmenin diğer sayfaları gibi mevcut yönetim kurulu tarafından imzalanır.  
Bu bölümün kurucu ortaklarca yahut ilk yönetim ve denetim kurulu üyelerince imzalanmasına gerek yoktur.
e) Diğer Belgeler
Mali rapor
Pay taahhüt edilmesi suretiyle (nakdi yolla) sermaye artırımı amacına yönelik olarak ana sözleşmenin “Sermaye” ve “Paylar” başlıklı maddelerinde yapılacak değişiklikleri de içeren intibak izni başvurularında yukarıdaki belgelere ek olarak yeminli mali müşavir yahut serbest muhasebeci mali müşavir tarafından hazırlanacak rapor da izin merciine sunulur.
Bu raporda, ortaklar tarafından daha önce taahhüt edilen sermayenin tamamının ödenip ödenmediği ve sermayenin karşılıksız kalıp kalmadığı hususları ile kooperatif varlığına ilişkin tespitlere yer verilir. 
Daha önce alınmış izinleri kanıtlayıcı belgeler
Bu Genelgenin “Örnek Ana Sözleşmenin Dışına Çıkılarak Yapılacak İntibak Başvuruları ve Daha Önce Alınan İzinler” başlıklı bölümünde yer alan hükümlere göre hazırladığı ana sözleşme ile intibak edecek kooperatiflere ilgili Valilik (Ticaret İl Müdürlüğü) tarafından intibak izni verilebilmesi için kooperatiflerin daha önce Genel Müdürlüğümüzden aldığı izinleri belge ile kanıtlaması gerekmektedir.
Daha önce alınmış izinler aşağıdaki evraklardan duruma göre biri yahut birkaçının başvuru evrakı arasında sunulması ile kanıtlanır:

• kuruluş yahut değişiklik izninin tescil ve ilan edildiği ticaret sicili gazetesi, üzerinde Genel Müdürlüğümüzün mührü ile ilgili amirin kaşe ve ıslak imzası bulunan kuruluş ana sözleşmesi ya da ana sözleşme değişiklik tablosu, değişiklik izninin görüşülerek kabul edildiği genel kurul toplantısına ait tutanak. Kuruluş ana sözleşmesinin sunulduğu durumlarda ana sözleşme ekinde düzeltme beyanı bulunup bulunmadığına dikkat edilmesi gerekir.
   

• İntibak Ana Sözleşmesinin Hazırlanması Yönergesi için tıklayınız.